Зміцер Бандарэнка: Цяперашняя сітуацыя вельмі небяспечная для ўсіх палітвязняў

Першае інтэрв’ю Змітра Бандарэнкі на свабодзе.

Бандарэнка перасцерагае, што паралельна з вызваленнем адных у турме могуць катаваць іншых.

Аб гэтым каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Зміцер Бандарэнка, які выйшаў 15 красавіка пасля паўтара гадоў зняволення на волю, сказаў у інтэрв’ю сайту charter97.org.

— Зміцер, вы адзіны, хто быў прысуджаны да пазбаўлення волі па «змякчаным» артыкуле Крымінальнага кодэкса. Адкуль такое выбарачнае стаўленне?

— Я думаю, што рэдактарка сайта charter97.org Наталля Радзіна, як вязень «амерыканкі», была сведкай таго, што там уладамі быў наладжаны, няхай, і сурагатны, але «дыялог». Спачатку супрацоўнікі КДБ проста не ўяўлялі, хто мы і з кім яны маюць справу. Начальнік турмы прызнаўся мне недзе праз месяц, што ён успрымаў мяне спачатку як члена каманды Статкевіча. Але праз некалькі месяцаў супрацоўнікі КДБ сталі больш рэальна ўспрымаць нас, палітычных, і тыя ідэі, якія мы спрабавалі да іх данесці. Мы перасталі для іх быць фантомамі. Можа, я памыляюся, але камітэтчыкі рэальна зразумелі, да якіх сумных наступстваў для краіны прывядзе раскручваная імі справа 19 снежня і спрабавалі змякчыць сітуацыю. Пасля выбуху ў метро усё перамянілася і ў краіне пайшло закручванне гаек.

— У гэты час якраз з’явілася шмат сведчанняў палітвязняў аб катаваннях у турме КДБ. Як да вас ставіліся?

— Першыя два месяцы было дастаткова сувора, але мне здаецца, што шмат каго з супрацоўнікаў органаў працверазіла рэзалюцыя Еўрапарламента аб катаваннях у Беларусі. Пасля гэтага сышлі «маскі» і перамагла нейкая законнасць.

— У турме ў вас пачаліся велізарныя праблемы са здароўем, прыйшлося перанесці некалькі аперацый. Гэта выклікана ўмовамі ўтрымання?

— У апазіцыі на сённяшні дзень я ўжо 15 гадоў, а гэта перыядычныя адседкі на «сутках», збіццё, пастаянныя стрэсы. Усё гэта адбіваецца на здароўе не найлепшым чынам. Можна сказаць, што мы, апазіцыянеры, мірныя «вайскоўцы», якія змагаюцца за свабоду і незалежнасць Беларусі. І нездарма вайскоўцы маюць права сыходзіць на пенсію ў 45 гадоў — чалавечы арганізм мае ўласцівасць зношвацца. І адна справа, калі ў турму трапляюць маладыя людзі, і зусім іншае, калі трапляюць людзі, якім па 50–60 гадоў. Натуральна, што ўсе болькі абвастраюцца.

— Адмова вызваляць цяжка хворага чалавека быў падобны на спецаперацыю па знішчэнні.

— Безумоўна, пралічваюцца слабыя месцы ў кожнага зняволенага. На гэтыя балёвыя пункты спрабуюць уздзейнічаць.

— Як у такіх жудасных умовах удавалася пісаць такія светлыя лісты. Многія з іх мы публікавалі на сайце charter97.org.

— Напэўна, гаворка ідзе пра мае лісты жонцы і дачцэ. Адно ўспамін пра родных напаўняў радасцю. Наогул, шмат у чым я вытрымаў ўсё дзякуючы маёй жонцы. Я спрабаваў у лістах хоць неяк выказаць ёй свае эмоцыі і пакланенне. Дзякуючы лістам мне ўдавалася захаваць самога сябе, бо гэта размова з блізкімі табе людзьмі, а нармальных зносін катастрафічна бракавала.

— Змянілі б нешта, каб маглі?

— У мяне быў час падумаць пра гэта і лічу, што нешта змяніць было проста немагчыма.

— Але, па-вашаму, ці ёсць сэнс удзельнічаць у выбарах пры Лукашэнку і з удзелам Лукашэнкі?

— Лічу, што пры Ярмошынай аб выбарах не можа быць і гаворкі. Мне ўдавалася па тэлебачанні ў калоніі часам глядзець рэпартажы пра выбарчую кампанію ў Францыі, у Польшчы, у ЗША і хачу сказаць: якое гэта шчасце — свабодныя выбары! Сёння беларускі ўрад заяўляе аб неабходнасці мадэрнізацыі, разумеючы пры гэтым толькі атрыманне вытворчых тэхналогій і крэдытаў. Але сёння тэхналагічны прарыў у свеце забяспечваюць свабодныя людзі. На мой погляд, Беларусі, у першую чаргу, неабходныя перадавыя сацыяльныя тэхналогіі, неад’емнай часткай якіх з’яўляюцца свабодныя выбары і ўменне ўлічваць інтарэсы палітычных канкурэнтаў, якія прадстаўляюць розныя сацыяльныя групы.

— Што ўсе мы сёння павінны рабіць для вызвалення астатніх палітвязняў?

— Сёння вельмі небяспечная сітуацыя для нашых калегаў, якія засталіся за кратамі. Многіх з іх сёння, магчыма, проста «ламаюць»: Дзмітрый Дашкевіч больш за месяц праседзеў у ізалятары, нечакана ў іншую калонію перавялі Мікалая Дзядка, некалькі тыдняў не было званкоў і лістоў ад Эдуарда Лобава. Ва ўмовах крытай турмы знаходзяцца Статкевіч і Аўтуховіч. А свету сённяшняя сітуацыя падаецца як прыкмета лібералізацыі. Лукашэнка хапіла мужнасці і здаровага сэнсу вызваліць Саннікава і мяне на Вялікдзень. Для кожнага хрысціяніна гэта самы вялікі свята. І ў гэты велікодны перыяд трэба вызваліць усіх палітвязняў. Гэта дало б надзею людзям у Беларусі, у свеце на магчымасць пазітыўных пераменаў у краіне.

Я не адчуваю сябе сёння вольным чалавекам свабоднай краіны. Я па-ранейшаму закладнік. І мае думкі сёння — гэта разважанні закладніка, у якога раптам змяніліся ўмовы ўтрымання.

 

Іншыя палітычныя вязьні

  • Павал Сырамолатаў
  • Алег Волчак
  • Алег Гнедчык
  • Арцём Пракапенка
  • Мікола Астрэйка