Былы палітвязень Юрый Рубцоў, які папрасіў палітычнага прытулку ў Германіі, распавёў сайту palitviazni.info пра сваю крымінальную справу, турэмны досвед і тое, як яму жывецца ў іншай краіне.
“Даказаць на судзе было практычна нічога немагчыма, – успамінае былы палітвязень. – Увогуле, ніякіх сюрпрызаў ад таго судовага працэса я не чакаў. Не хаваю, ужо тады мне прапаноўвалі выехаць з краіны, каб я не сядзеў у турме. Але на той момант вырашыў, што такі крок будзе няправільным. Атрымалася б, што я проста збег таму, што адчуваў сябе вінаватым. Для ўлады гэта быў бы падарунак…”
Нагадаем, што гамяльчанін Юрый Рубцоў стаў вядомы як “чалавек-майка”. На вулічныя акцыі апазіцыі ў Мінску ён выходзіў у майцы з палітычнымі надпісамі. Самым вядомым стаў лозунг “Лукашэнка, сыходзь!”. У кастрычніку 2014 года Рубцова асудзілі на два з паловай гады абмежавання волі ў папраўчай ўстанове адкрытага тыпу, абвінаваціўшчы ў абразе суддзі. На “хіміі” Рубцоў адмаўляўся працаваць, патрабуючы годны заробак, і трымаў галадоўку. Ён зрабіў сабе на грудзях тату “Лукашэнка, сыходзь”.
28 мая 2015 года суд прыгаварыў Рубцова да двух гадоў калоніі агульнага рэжыму. Але 22 жніўня яго ў ліку іншых палітвязняў памілаваў сваім указам Аляксандр Лукашэнка.
– Юрый, з чаго пачалася ваша, скажам так, грамадска-палітычная дзейнасць? Калі пачалі пратэставаць супраць сістэмы?
– Усё пачалося ў 2004 годзе, калі мне настойліва прапанавалі заключыць працоўны кантракт. Шчыра кажучы, я ўжо да гэтага ведаў асноўныя палажэнні Працоўнага кодэкса, а таму цудоўна ўсведамляў, наколькі будзе падмануты народ гэтымі кантрактамі. І менавіта практыка ўвядзення працоўных кантрактаў прымусіла мяне балатавацца ў дэпутаты парламента. Задачу я для сябе паставіў простую – выпусціць улёткі, якія б тлумачылі сутнасць кантрактнай сістэмы, і распаўсюдзіць іх на афіцыйных падставах. Гэта ў мяне атрымалася. Натуральна, пасля гэтага кантракт са мной на працы не працягнулі, і ўладкавацца на працу ў Гомелі я ўжо не змог. Менавіта таму праз нейкі час і вымушаны быў з’ехаць працаваць у Маскву.
– Вас звальнялі з працы па палітычных матывах?
– Даказаць звальненне з-за палітыкі вельмі складана, а таму сцвярджаць так не магу. Тым не менш, характарыстыка, якая была прадастаўлена ў суд прыватнікам, у якога я працаваў, кажа сама пра сябе. Там было сказана, што Юрый Рубцоў, маўляў, да працы адносіцца сумленна, але не вельмі добра выказваецца пра кіраўнікоў краіны і яе эканоміку.
Таксама я судзіўся з прадпрыемствам “Гомельводаканал”за права не быць сябрам афіцыйнага прафсаюза. Судоў было шмат, пастаянна звяртаўся з іскам да прадпрыемства, якое пазбаўляла мяне розных бонусаў толькі за тое, што я не сябра афіцыйнага прафсаюза. Менавіта тады я даведаўся, якія ў нас суды, хаця мая настойлівасць перамагла – пасля паўтара года судовых працэсаў я выйграў справу. Абласная судовая калегія вынесла рашэнне на маю карысць. Пры гэтым усе нявыплачыныя грашовыя сродкі выплацілі не толькі мне, а і астатнім работнікам, якія не з’яўляліся сябрамі афіцыйнага прафсаюза.
Таксама я судзіўся з гэтым прадпрыемствам за тое, каб вадзіцелям, якія ўдзельнічаюць у рамонце машын, плацілі не тарыфную стаўку, а сярэдні памер заробка… Пісаў звароты, калі былі парушэнні умоў працы. Зусім магчыма, што гэта і стала нагодай для майго звальнення. Пры гэтым, калі захочуць звольніць, то падставу знойдуць абавязкова. Таму я вырашыў напісаць заяву і сыйсці па ўласнаму жаданню.
– Вы хадзілі ў майцы з надпісам “Лукашэнка, сыходзь”. Гэта такі своеасаблівы мірны пратэст?
– Так. Я хацеў менавіта паказаць людзям, што пратэст павінен быць мірным. І што ніхто не можа забараніць на майцы простую, але ўсім зразумелую рэч. Я цудоўна разумею, што гэтую ўладу нельга перамагчы ў сілавым супрацьстаянні. Ды і хіба гэта выхад – такое супрацьстаянне? Калі б людзі выйшлі на вуліцу з пратэстамі, то ўлада абараняла б сябе. Сітуацыя магла б скласціся нават трагічная. Таму я і стараўся паказаць на сваім прыкладзе, што мірны пратэст – гэта таксама пратэст.
– У кастрычніку 2014 года вас асудзілі на паўтары гады. Якім вам сёння ўспамінаецца той судовы працэс?
– Калі міліцыянеры ілгалі, заявіўшы, што затрымлівалі Рубцова на плошчы Бангалор, гэта мяне тады не здзівіла. Здзівіла, што мяне судзілі голага па пояс. І хачу сказаць, што з майго боку ніякай абразы суддзі не было. Але ў той жа час, напэўна, была задача ў суда зрабіць усё магчымае, каб я атрымаў “на поўную катушку”. Зрабіць гэта аказалася не складана, бо ў пратаколе судовага пасяджэння замянілі маё выказванне. Я выказаў сваё абурэнне ўсёй судовай сістэмай, а запісалі, што абразіў суддзю. Вось так лёгка можна атрымаць турэмны тэрмін.
Даказаць тады было практычна нічога немагчыма. Судовы пратакол – гэта дакумент, і ніякія паказанні сведкаў не могуць аспрэчыць гэты дакумент. Суду заставалася толькі правесці лінгвістычную экспертызу майго выказвання – і ўсё. А вынік экспертызы быў прадказальным. І ўвогуле, ніякіх сюрпрызаў ад таго судовага працэса я не чакаў. Не хаваю, ужо тады мне прапаноўвалі выехаць з краіны, каб я не сядзеў у турме. Але на той момант вырашыў, што такі крок будзе няправільным. Атрымалася б, што я проста збег таму, што адчуваў сябе вінаватым. Для ўлады гэта быў бы падарунак… І гэтага я не дапусціў.
– Якім было ваша жыццё ў калоніі? Як ставіліся іншыя зняволеныя, ці прысутнічаў на вас нейкі ціск?
– З іншымі зняволенымі на “хіміі” праблем не было наогул. А вось з боку адміністрацыі ціск і насамрэч адчуваўся. Шмат якія дзяжурныя адносіліся да мяне ледзь не з нянавісцю, бо пры мне не маглі адносіцца з пагардай да іншых асуджаных. Вельмі не падабаўся адміністрацыі і той факт, што я патрабаваў выканання заканадаўства. А менавіта – нармальнай арганізацыі харчавання тых зняволеных, якіх не ўладкоўвалі на працу. А гэта практычна ўсе, каго асудзілі за ўжыванне наркотыкаў. Іх, дарэчы, баяліся выпускаць у горад, каб тыя не змаглі набыць наркотыкі.
Акрамя таго, не падабалася адміністрацыі і мая пазіцыя па працаўладкаванню. У сілу таго, што я быў, як ужо казаў, знаёмы з Працоўным кодэксам, адмовіўся падпісваць працоўную дамову на непрымальных для мяне ўмовах. А менавіта – з-за нізкага заробку. Гэта і дало падставу для пачатку новай крымінальнай справы ў адносінах да мяне, бо мая адмова ўжо расцэньвалася, як ухіленне ад адбыцця пакарання. Трэба ж было паказаць астатнім зняволеным, што яны маюць рычагі ціску на кожнага.
– У СІЗА, яшчэ да таго як патрапілі ў калонію, вы галадалі. Наколькі складана было для вас пайсці на такі крок?
– Найперш скажу, што галадоўка ў СІЗА праходзіла даволі складана. Праз пяць дзён пасля таго, як мяне прывезлі ў Баранавіцкі СІЗА, перавялі ў адзіночную камеру. Складанасць заключалася ў тым, што было адключана ацяпленне, і я моцна прастудзіўся. Урач нават не паслухаў мяне, я ўжо не кажу пра лекі. З-за боляў у лёгкіх практычна не мог хадзіць па камеры. Але мне пашэнціла. У суседняй камеры былі жанчыны, і ім падавалі цёплую ваду. А разводка была адна на дзве камеры. Адным словам, удавалася набраць у тазік для мыцця падлогі ваду і пакрысе грэць ногі. Так паціху і прыйшоў у сябе.
Хацеў бы дадаць, што напачатку ў СІЗА яго супрацоўнікі ставіліся да мяне варожа, але пасля гэтая варожасць з боку шэраговых работнікаў знікла. Хаця адміністрацыя працягвала мяне запалохваць рознымі метадамі.
А галадоўку я спыніў за два дні да суда, пасля таго, як атрымаў пастанову, што суд будзе праходзіць у судовай зале. Такім чынам галадоўкай я дабіўся адкрытага працэсу.
– Былі ўпэўнены, што вас памілуюць?
– Пра памілаванне я не ведаў і не разлічваў на яго. У пятніцу мяне пазбавілі чарговага спаткання, а ўжо ў суботу сказалі выходзіць з рэчамі на выхад. Я нават не пытаўся, куды мяне вядуць, каб не прыніжаць сваю годнасць. Прывялі мяне на КПП, там быў чамадан з маімі рэчамі. Сказалі пераапрануцца, пасля паведамілі, што Лукашэнка падпісаў указ аб памілаванні. У адказ я толькі папрасіў выпаліць цыгарэту на свежым паветры. Гэта была мая пятая цыгарэта за ўвесь час знаходжання ў калоніі. Затым мне далі грошы і квіток на цягнік да Гомеля. Дарэчы, да вакзала давезлі ў машыне “Хуткай” . Толькі калі я сеў у цягнік, адчуў сябе свабодным. Хаця вялікай радасці, шчыра кажучы, не было.
– А як прынялі рашэнне папрасіць у Германіі палітычны прытулак?
– Гэта рашэнне не маё, а сям’і – жонкі і сына. Я вымушаны быў падпарадкавацца гэтаму, хаця і не хацеў нікуды з’язджаць. Але ў той жа час я не маю права псаваць жыццё сваім блізкім. Упэўнены, і жонцы было не нашмат лягчэй. Жыць, чакаючы, прыйдзе муж дадому альбо не, даволі складана. Бегаць, шукаць, дзе я знаходжуся… Працэдура малапрыемная. А ў Германіі я ўжо і сам прыняў канчатковае рашэнне наконт палітычнага прытулку.
– Як вам зараз жывецца ў Германіі?
– Магу сказаць адно – Беларусь яшчэ доўга не будзе жыць так, як зараз жыве Германія. Маю на ўвазе ўзровень жыцця людзей. Што датычыцца мяне, то вырашаю моўную праблему – старанна вывучаю нямецкую мову, хаця даецца мне такая вучоба з цяжкасцю.
– У якім статусе вы зараз знаходзіцеся?
– Пакуль ніякага статуса мне не далі, але тут усё зразумела – зараз у Германію прыязджае вельмі шмат бежанцаў. З часам, спадзяюся, маё пытанне вырашыцца.
– Вы сочыце за тым, што зараз адбываецца на палітычным полі Беларусі?
– Мне не хацелася б асабліва крытыкаваць беларускую апазіцыю. Што зробіш, калі яна ў сваіх дзеяннях і паводзінах мала чым адрозніваецца ад улады. Чарговая парламенцкая кампанія гэта паказвае, бо апазіцыя па-ранейшаму дзейнічае па прынцыпу – хто ў лес, а хто па дровы.
І ўвогуле, як мне падаецца, шукаць выхад з сітуацыі трэба не пры дапамозе нейкіх акцый пратэсту, на якія прыходзіць па сто чалавек. Выхад ёсць. Трэба проста знайсць той канец ніткі, за якую трэба пацягнуць, каб разблытаць клубок.
palitviazni.info
